Wat als je vastloopt in jouw spirituele ontwikkeling?

Hoe zie jij jouw spirituele ontwikkeling?

Stel, je hebt het één en ander gelezen op het gebied van spirituele onderwerpen. Wellicht heb je een aantal cursussen gevolgd op het gebied van filosofie, psychologie en/of spirituele ontwikkeling en heb je je verdiept in bijvoorbeeld kwantumfysica. Ook heb je lezingen en workshops gevolgd van grote namen in het veld. Je kent een aantal van hen zelfs persoonlijk en je houdt jezelf behoorlijk staande. Volop ben je bezig met jouw spirituele ontwikkeling en met thema’s als talentontwikkeling, passie en inspiratie. Je bent intelligent en goed onderlegd. In discussies over het leven en mystiek met vrienden en collega’s loop je altijd net even voor. Jij weet het. Mensen komen bij jou voor raad en advies en je weet ze te raken. Regelmatig ben je verrast door je eigen inzichten en wijsheid.

Toch klopt er iets niet. Diep van binnen voel je aan dat er iets scheef zit. Diep in je hart zit de angst dat je ernaast zit, niet echt bent of zelfs maar een rol speelt. Je wilt graag geloven in de lessen die je anderen geeft als het gaat om overgave, loslaten en compassie, maar je hebt er toch regelmatig woorden over met je partner. Graag geloof je in de begeleiding en gidsing van “boven”, maar je maakt je toch regelmatig zorgen over de toekomst en je vindt het moeilijk om vertrouwen te hebben. Je gedrag is lang niet altijd congruent met je woorden en overtuigingen, en dat maakt je onzeker.

“Hoe kan het toch?” vraag je jezelf af. Je doet alles goed voor je gevoel. Toch lijkt het alsof je je horizontaal ontwikkelt in plaats van verticaal. Je wilt de diepte in op gebied van spirituele ontwikkeling maar een onzichtbare blokkade houdt je tegen. Je leest over leven vanuit het hart, over leven op “zielsniveau” en in contact komen met je hogere zelf. Toch ervaar je dit niet.

Maak je geen zorgen, je bent niet alleen.

Shri Nisargadatta Maharaj

Met name in de westerse wereld zijn er velen zoals jij. Mensen die vanuit het hoofd proberen om het hart te begrijpen. De verlichte leraar Shri Nisargadatta Maharaj uit Mumbai had vaak problemen met westerlingen die op bezoek kwamen. Zij probeerden alles vanuit hun hoofd te begrijpen en vroegen hem het hemd van het lijf. “Woordspelletjes”, noemde hij hun analytische en sceptische vragen. Maharaj was een verlichte leraar die mensen tot zelfrealisatie kon helpen. Als ze zich aan hem overgaven, wel te verstaan. Juist dit is voor een weldenkende westerling nog niet zo eenvoudig.

De Advaita Vedanta traditie waar Maharaj zich in geworteld had, biedt ons een ingang in de verdieping. Het woord Vedanta betekent vrij vertaald: “Voorbij de Veda’s”. De Veda’s zijn heilige teksten die rond 900 voor Christus vanuit het midden van Azië naar Noord India werden gebracht door een volk dat de Ariërs genoemd wordt (bron: Karen Armstrong, De grote Transformatie). De Veda’s zijn de basis van het Hindoeïsme, de Yoga, het Boeddhisme en een aantal andere scholen, waaronder de Advaita Vedanta. Waarschijnlijk zijn de Veda’s zelfs de bron van het Christelijke geloof.

Veda staat voor “kennis”. Advaita Vedanta staat dus voor “voorbij de kennis” en dat is precies waar het hier om gaat. Want wat is er voorbij de kennis? Moeilijk voor een westerling, want kennis is tenslotte macht voor het westerse brein. Het westerse verstand moet alles kunnen definiëren en verklaren.

Alles wat niet kan worden omschreven in woorden of getallen, bestaat eenvoudigweg niet voor de westerse gedachte. Hoeveel gedichten zijn er niet geschreven in een poging de liefde te omschrijven in woorden? Stuk voor stuk faalden ze. Waarom? Voorbij de kennis is alleen nog de directe ervaring. De liefde is niet in woorden uit te drukken, maar alleen te ervaren. En niet alleen de liefde. Kijk eens om je heen. Iets simpels als smaak. Probeer het maar eens: “omschrijf de smaak zoet in woorden”. Dat kan niet. Smaken kun je alleen maar direct ervaren. Voorbij de kennis. Je mag het ook met zout en zuur proberen of met de kleur blauw.

Directe ervaring

Ons verstand met haar taal, woorden, omschrijving en bewijsdrang is slechts een heel klein deel van ons wezen. Emoties, zintuiglijke waarnemingen en zelfs gedachten zijn niet in woorden te omschrijven. Alleen te ervaren. Ook spirituele thema’s zoals inspiratie, wijsheid en passie zijn niet in woorden te vatten. Daar vind je het antwoord op jouw twijfel en de blokkade die jouw ontwikkeling stagneert. De weg van je verstand loopt dood, de volgende stap is de directe ervaring. De kennis en het veld van weten voorbij gaan en in het veld van het niet weten stappen.

Als je werkelijk de diepte in wilt, is de weg van ervaring de enige manier. Het “zijn”. Door direct – zonder je verstand en waarneming te laten filteren – de wereld te ervaren, leer je de diepere lagen begrijpen en kennen. Echt kennen; niet vanuit je hoofd, maar vanuit een diep innerlijk weten. Dat is logisch, zelfs voor het verstand. Je kunt je indenken hoe het is om een kind te baren, maar echt begrijpen doe je pas als je het ervaart. Je kunt uitleggen hoe een banaan smaakt, maar echt weten doe je pas als je een hap neemt.

Ik zeg vaak tegen mijn cliënten: “Stop met jouw leven te bedenken en begin het te ervaren!” Het lastige is dat er voor veel mensen niet veel gebeurt binnen de directe ervaring. In onze wereld van “verstandsverslavingen”, als televisie, computerspelletjes en werk, is “niets” doen een vloek. Toch zit de werkelijke wijsheidsontwikkeling in dat niets doen, in het ervaren.

Het Nu

In feite gaat het om volledig aanwezig zijn in het moment, in het nu. Vanuit dat punt observeer je de wereld zonder de filters van je verleden. Op die wijze kun je de dingen zoals ze zijn ervaren en niet zoals jij ze ziet. Ook je eigen processen kan je vanuit het nu helder observeren. Gedachten, gedrag en emoties zie je zoals ze in werkelijkheid zijn en dat maakt het makkelijker deze los te laten.

In een zen klooster in Azië werd mij ooit gevraagd door een meditatiemeester naar mijn ontwikkeling op gebied van meditatie. Binnen een paar minuten had hij in de gaten welk deel van mijn verhaal echte wijsheid was – opgedaan door ervaringen en de belevenis – en welk deel uit mijn hoofd kwam. Wijsheid die ik had opgedaan uit boeken of van anderen, inclusief leraren, geleerd had.

In het nu bestaat er geen verleden of toekomst. In het nu, is alles wat het is. Dit is ook waar de diepere laag ligt. In het nu bestaat het verstand namelijk niet. Bekijk het maar eens. Je verstand bestaat alleen in het verleden (herinneringen, spijt, schuld) en de toekomst (plannen, zorgen maken, anticiperen). Maar in het moment zelf is het verstand er niet. In het nu kun je diep bij jezelf en de realiteit naar binnen kijken. Dit is waar jouw werkelijke wijsheidsontwikkeling begint. Ook compassie, liefde en geluk komen tot stand door directe ervaring. Kijk eens naar de “wijzen” op deze planeet, zoals Mahatma Gandhi, de Dalai Lama, Moeder Theresa en Eckhardt Tolle. Stuk voor stuk begrepen en begrijpen ze de kracht van het nu.

Bij jezelf naar binnen

Eigenlijk is het grappig dat zoveel mensen dusdanig op zoek zijn naar nieuwe kennis, nieuwe methoden en nieuwe leraren om verder te komen in hun spirituele ontwikkeling, terwijl de volgende stap naar zelfrealisatie, wijsheid, verdieping en geluk voor hun neus ligt. Hier in het nu. Voorbij het weten, in het ervaren. Voorbij het verstand, in het intuïtieve. Gewoon door te zijn. Het is simpelweg te bereiken door bij jezelf naar binnen te gaan. Maar hoe doe je dat?

Hoe doe je dat? 5 Manieren om in het nu te zijn en het leven te ervaren:

1. Gebruik je lichaam. Je lichaam kan nooit gisteren of morgen zijn, alleen maar nu. Je lichaam is het ideale instrument om in het nu te komen. Plaats je voeten plat op de grond en voel de raakvlakken met de grond. Breng je aandacht naar je beide voeten en ga zo naar boven, tot je jouw hele lichaam voelt. Dit vergt enige oefening.
2. Kijk in vuur. Vuur is altijd in beweging en compleet in het moment. Bekijk een vlam, of liever nog, een knetterend houtvuurtje. Er wordt gezegd dat je van het kijken naar vuur, verlicht kunt raken. Ook zou het je helpen om in contact te komen met warme emoties als passie en liefde.
3. Beoefen eenpuntige concentratie. Een techniek uit het Boeddhisme waarbij je volledig aandacht hebt voor hetgeen je op dat moment doet. Als je loopt, loop je. Als je eet, eet je. Je doet geen twee dingen tegelijkertijd en ook gedachten schakel je uit. Dat wat je doet, doe je met volle aandacht.
4. Beoefen yoga. Niet enkel het rekken en strekken, maar echte yoga. Het type waarbij je je volledig concentreert op het lichaamsdeel dat je strekt of in balans houdt. Yoga waarbij je jouw ademhaling gebruikt en de reactie van jouw verstand op de houdingen observeert.
5. Beoefen Mindfulness Meditatie. Deze vorm van meditatie kenmerkt zich door: “volledig aanwezig zijn in het nu, terwijl je dit moment observeert”. Observeer je gedachten, ademhaling, emoties en lichamelijke sensaties. Zo leer je om te “ervaren” dat alles in het leven komt en gaat, dat alles een oorzaak en gevolg heeft en dat niets ooit voldoening geeft. Die inzichten zullen je veel rust brengen in het leven.

“If you change the way you look at things, the things you look at change.” 

Dr. Wayne Dyer

Meer Bridgeman blogs lezen over spirituele ontwikkeling en andere zaken? Lees hier verder!